2021. Een bijzonder jaar.

2021 was een jaar van onzekerheid en anticipatie, van hoop op een terugkeer naar een zekere mate van normaliteit na het uitbreken van de COVID-19 pandemie in 2020. En het was een jaar dat eens te meer aantoonde hoe moeilijk het is om beleggingsbeslissingen te nemen op basis van voorspellingen over de richting waarin de markten zullen bewegen en ook dat diversificatie en flexibiliteit blijvende voordelen bieden.

Na een volatiel 2020 zochten beleggers naar signalen over de richting waarin de wereldeconomie in 2021 zou gaan. De verspreiding van vaccins en de versoepeling van de lockdowns werden gevolgd door een economische opleving, maar de opkomst van nieuwe varianten zou een tegenslag betekenen voor het herstel. Ondanks deze uitdagingen groeide het mondiale bruto binnenlands product, waarmee de overgang van herstel naar expansie werd voltooid en uiteindelijk de piek van vóór de pandemie werd overtroffen.

Toch zou het herstel gepaard gaan met tekorten aan arbeidskrachten, problemen met de toeleveringsketen en stijgende inflatie. De consumentenprijsindex in Nederland steeg in november met 5,20% ten opzichte van een jaar eerder, een stijging die in bijna vier decennia niet was voorgekomen. De media stonden bol van debatten over de vraag waar de inflatie heen zou gaan, wat de oorzaak ervan was, hoe lang zij zou kunnen aanhouden en wat er tegen gedaan zou kunnen of moeten worden. (Een belegger die over deze vragen nadenkt, kan troost putten uit de wetenschap dat de meeste beleggingscategorieën in het verleden zelfs een bovengemiddelde inflatie hebben overleefd).

Zakelijke waarden

In de loop van het jaar is de markt relatief gestaag blijven stijgen, waarbij meerdere aandelencategorieën aan het eind van 2021 bijna een recordhoogte bereikten. EBI’s aandelenbenchmark (de MSCI ACWI-index) behaalde in 2021 een positief rendement van 27,53%. Let wel, dit is een rendement waarbij geen rekening is gehouden met kosten. EBI’s modelportefeuille 100 behaalde na aftrek van alle kosten een rendement van 26,66%. Sinds 1999 betekent dit dat 2021 een 6e plaats inneemt van de beste aandelenjaren.

Naast de effectieve vaccins werden de markten gestimuleerd door een aantal andere positieve ontwikkelingen, zoals sterke bedrijfswinsten en een toegenomen consumentenvraag. In het derde kwartaal boekten veel bedrijven recordwinsten. Dat kwam doordat de consumentenbestedingen het hele jaar door een stijgende lijn vertoonden en terugkeerden van het pandemische dieptepunt.

2021 is een goed voorbeeld hoe belangrijk het is voor beleggers om – ondanks de grote onzekerheid – stug vol te blijven houden. Uit onderzoek blijkt dat veel beleggers zijn uitgestapt na de sterke aandelenval die we zagen in 2020. Deze beleggers hebben dit prachtige rendement gemist.

Een andere leerpunt is dat aandelenrendementen alles behalve gemiddeld zijn. Zo bedraagt het gemiddelde jaarrendement van EBI’s model 100 sinds 1999 ca. 9,30%. De jaarlijkse rendementen wijken hier aanzienlijk vanaf met rendementen variërend van plus 47,75% tot een negatief rendement van 42,45%.

In onze modelportefeuille wordt er met betrekking tot de zakelijke waarden voor 70% belegd in de volwassen – en 30% in de opkomende economieën.

Binnen elke economie kennen wij vijf categorieën:

• Market. Onder ‘market’ verstaat EBI een marktkapitalisatie gewogen portefeuille.
• Value. Onder ‘value’ worden die aandelen verstaan waarbij de ratio koers-boekwaarde laag is.
• Small. Onder ‘small’ worden die aandelen verstaan waarbij de marktkapitalisatie klein is.
• Small – Value. Hieronder vallen die aandelen die voldoen aan de criteria small en value.
• Real Estate. Hieronder valt onroerend goed.

In onderstaande tabel kun je de maandrendementen zien per categorie.

EBI Global Small Value Index: +35,57%

De best presterende categorie binnen de zakelijke waarden was de EBI Small Value Index. Binnen deze categorie wordt belegd in aandelen uit de volwassen economieën die voldoen aan de criteria klein en waarde. Hiermee presteerde deze categorie 8,03% beter dan onze aandelenbenchmark (MSCI All Country World Index). De benchmark index liet in 2021 een positief rendement van 27,53% aantekenen.

Vastrentende waarden: Licht negatieve rendementen

De vastrentende markten kenden veel mindere rendementen dan de aandelenmarkten, met een negatief rendement van 2,01% voor EBI’s referentie index, de Bloomberg Global Aggregate Bond Index. EBI’s model 0 liet een negatief rendement optekenen van 1,39%.

In onze modelportefeuille zien we dat in 2021 de risicovolle obligatie categorieën een positief rendement lieten optekenen. Omdat echter 70% is belegd in de categorieën Global Market en Global Credit, die een negatief rendement behaalden, resulteerde dit voor EBI 100 in een negatief jaarrendement.

Onderstaande grafiek laat de lange termijn ontwikkeling zien van de 10-jaars rentes van de belangrijkste economieën.

Aandacht voor inflatie en oplopende schuld

Voor beleggers die zich zorgen maken over de invloed van inflatie op hun portefeuilles, is het belangrijk te onthouden dat aandelen sinds 1991 over het algemeen rendementen hebben opgeleverd die hoger waren dan de inflatie. Dit is een waardevol geheugensteuntje voor wie vreest dat de stijgende prijzen van vandaag het moeilijker zullen maken om financiële lange termijn doelstellingen te bereiken. Zoals te zien is in onderstaande grafiek, vertonen de aandelenresultaten van de afgelopen drie decennia geen betrouwbaar verband tussen perioden van hoge (of lage) inflatie en de rendementen op aandelen. De zwakste rendementen komen voor wanneer de inflatie laag is, en 23 van de afgelopen 30 volledige jaren lieten positieve rendementen zien, zelfs na correctie voor de invloed van inflatie.

Net als bij aandelen is er ook bij vastrentende waarden geen reden om aan te nemen dat de inflatie nare gevolgen zal hebben. Van 1927 tot 2020 bedroeg de mediane inflatie 2,68%, en in de 47 jaar dat de inflatie hoger was dan dat percentage, bedroeg zij gemiddeld 5,49%. Veel soorten obligaties versloegen in die 47 jaar de inflatie, waaronder een inflatie met dubbele cijfers in de jaren veertig en zeventig van de vorige eeuw. Inflatiezorgen hoeven iemand dus niet weg te jagen van vastrentende waarden.

De stijgende overheidsschulden kan sommige beleggers ook doen vrezen voor een mogelijk negatief effect op het aandelenrendement. De Amerikaanse overheidsschuld is inmiddels opgelopen tot 22 biljoen dollar, meer dan 5 biljoen dollar meer dan eind 2019 en 123% van het bbp. In een extremer voorbeeld bedroeg de totale schuld van China eind 2021 263% van het bbp, gedreven door massale door de overheid gesponsorde infrastructuur- en vastgoedinvesteringen, zoals blijkt uit China's belegerde Evergrande Group, die in december in gebreke bleef bij de aflossing van zijn schuld.

De relatie tussen de schuld van een land en de aandelenmarkten is echter complex, deels omdat de solvabiliteit van een land van veel meer factoren afhankelijk is dan alleen het schuldniveau. Bovendien is schuld doorgaans een traag evoluerende variabele waarvan de verwachte waarde in de marktprijzen moet worden verwerkt. In overeenstemming met deze overtuiging blijkt er geen sterk verband te bestaan tussen de schuld van een land en het rendement op de aandelenmarkt.

Crypto en meme-aandelen

Naast de stijgende inflatie en de ups en downs in verband met de COVID-19 pandemie waren er meer opvallende zaken het vermelden waard.
Bitcoin en veel andere cryptocurrencies bleven stijgen, waardoor veel beleggers zich afvroegen of deze nieuwe vorm van elektronisch geld een plaats in hun portefeuilles verdiende. Maar in zijn relatief korte bestaan is de bitcoin vatbaar gebleken voor buitengewoon heftige koersschommelingen, waarbij hij soms meer dan 40% in prijs won of verloor in een maand of twee. Een beleggingscategorie die aan een dergelijke sterke volatiliteit onderhevig is, heeft nauwelijks een functie als risicobeperking zoals obligaties of als vervanging van een andere beleggingscategorie in een gediversifieerde portefeuille.

Een andere marktcuriositeit ontstond in het begin van 2021, toen individuele beleggers en anderen hielpen bij het opbieden van aandelen van videogameverkoper GameStop, zoals de grafiek laat zien. GameStop-aandelen en andere zogenaamde "meme-aandelen" profiteerden van het enthousiasme van deze beleggers. Maar naarmate de prijs van GameStop steeg, samen met zijn marktkapitalisatie, voldeed het niet langer aan de criteria small-value. In onze portefeuilles is het aandeel daarom ook verkocht, dit terwijl in indexfondsen het bijna het grootste belang werd. Op het hoogtepunt van zijn slotkoers op 27 januari 2021 had GameStop een marktkapitalisatie van $24,2 miljard, waarmee het groter was dan meer dan 200 van de bestanddelen van de S&P 500 Index en even groot als Whirlpool en American Airlines samen.

Het geval GameStop toont aan hoe belangrijk het is om over een systematisch proces te beschikken om dagelijks te kunnen reageren op nieuwe informatie over effecten en hun verwachte rendementen. Een indexbenadering daarentegen heeft niet dezelfde flexibiliteit om te reageren op prijsveranderingen; een index zal van nature wachten om te reageren tot de volgende periodieke herberekeningsdatum - wat mogelijk kan leiden tot stijldrift. In sommige small cap indices werd GameStop al snel het grootste aandeel van de index naarmate de aandelenkoers steeg, en die indices bleven GameStop over het algemeen aanhouden toen de koers daalde.

Dagelijks portefeuillebeheer kan beleggers behoeden voor dergelijke stijldrift door portefeuilles in de loop van de tijd stapsgewijs opnieuw in evenwicht te brengen, waardoor ze gericht blijven op de beoogde assetallocatie en beleggers in een betere positie verkeren om hogere rendementen te behalen.

Voorspellingen

Veel beleggers denken dat het bereiken van een nieuw hoogtepunt een teken is dat aandelen overgewaardeerd zijn of een plafond hebben bereikt. Dergelijke zorgen kunnen nu extra sterk zijn, nu meerdere indices slotrecords hebben genoteerd op basis van totaalrendement. Het kan beleggers echter verbazen dat de gemiddelde rendementen één, drie en vijf jaar na een nieuw maandelijks hoogtepunt van de markt vergelijkbaar zijn met de gemiddelde rendementen over een periode van één, drie of vijf jaar. Als we bijvoorbeeld kijken naar de maandelijkse rendementen tussen 1926 en 2021 voor de S&P 500 Index, dan waren 30% van de maandelijkse waarnemingen nieuwe hoogtepunten. Na die hoogtepunten varieerden de gemiddelde samengestelde rendementen op jaarbasis van meer dan 14% een jaar later tot meer dan 10% in de volgende vijf jaar. Deze resultaten lagen dicht bij het gemiddelde rendement over een willekeurige periode van dezelfde lengte.
Met andere woorden, het bereiken van een nieuw hoogtepunt betekent niet dat de markt zich zal terugtrekken. Aandelen zijn op elk moment geprijsd om een positief verwacht rendement op te leveren voor beleggers, dus het regelmatig bereiken van recordhoogtes is het resultaat dat men zou verwachten.

Dit is een goede herinnering aan de kracht van de markten. Beleggers kunnen de aard of het tijdstip van de volgende crisis, of het einde van een bestaande crisis, niet voorspellen. Maar de markten zijn toekomstgericht en getuigen van optimisme. Er zullen zich nieuwe uitdagingen aandienen, maar in plaats van te gissen naar wat er zal gebeuren, kunnen beleggers ervoor kiezen te vertrouwen op de markten en hun lange termijn vooruitzichten. Het jaar 2021 was een jaar waarin de voordelen van discipline en diversificatie, van planning en doorzettingsvermogen, in een markt die onzeker was (zoals de markten in alle jaren daarvoor), werden benadrukt. Nu we  2022 zijn ingaan, kan achterom kijken beleggers helpen naar de toekomst te kijken.

Jan de Vries

Jan is founding partner van EBI Capital. Binnen EBI Capital is Jan verantwoordelijk voor de wetenschappelijk onderbouwde beleggingsfilosofie.

jan@ebicapital.nl
06 - 46 44 51 48

Heb je vragen of wil je reageren op dit artikel? Schroom niet om contact met ons op te nemen!