Heeft de populariteit van indexfondsen geen negatieve invloed op de prijsvorming van marktkoersen?

Indexbeleggen is de afgelopen jaren sterk in populariteit gestegen. Het is dan ook logisch dat indexbeleggen veel aandacht heeft gekregen in de media. Sommige partijen beweren dat de toename van indexbeleggen de marktprijzen verstoort. Dit argument gaat samen met het argument dat indexbeleggen een negatieve invloed heeft op de efficiënte markthypothese. Als indexfondsen steeds populairder worden en beleggers “blindelings” de onderliggende posities van een index kopen, is er waarschijnlijk niet voldoende prijsvorming op de markt. Maar klopt deze bewering? Aan de hand van data en logische redenaties kunnen we deze bewering onderzoeken en beleggers uitleggen dat de efficiënte markthypothese nog steeds van kracht is. 

Het marktaandeel van index-gerelateerde fondsen is nog steeds relatief laag.

Hoewel de populariteit van index-beleggen in de loop van de tijd is toegenomen, vormen index-gerelateerde beleggingen nog steeds een relatief klein percentage van het totale belegde vermogen. Uit gegevens van het Investment Company Institute blijkt bijvoorbeeld dat per december 2017 35% van het totale Amerikaanse fondsvermogen belegd was in index-gerelateerde fondsen (ETF’s en indexfondsen). Dat betekent dat 65% belegd was in actief beheerde beleggingsfondsen.

Als we kijken naar het percentage van de totale marktwaarde van index-gerelateerde beleggingsfondsen en ETF’s, dan zien we een relatief klein belang. Zoals blijkt uit Bijlage 1 , bedroeg de marktkapitalisatie van ETF’s en indexfondsen in 2017 slechts 13% van de totale beurskapitalisatie van de VS.

Bijlage 1: Uitsplitsing van de beleggers in de Amerikaanse aandelenmarkt als percentage van de totale marktkapitalisatie van de VS.

Er wordt nog steeds enorm veel gehandeld!

Om een efficiënte prijsvorming te verkrijgen is het belangrijk dat er veel gehandeld wordt. Dat zorgt er namelijk voor dat veel meningen en visies worden verwerkt in de prijsvorming. In dit verband moeten we opmerken dat veel beleggers index-gerelateerde beleggingsfondsen ook gebruiken om actief te handelen. Sterker nog, sommige ETF’s behoren tot de meest verhandelde fondsen op de markt. Dat betekent dat wat wordt gezien als een passief beleggingsinstrument in werkelijkheid vaak gebruikt wordt om zeer actief mee te handelen. Talloze marktpartijen, zoals actief beheerde pensioenfondsen, hedgefondsen en verzekeringsmaatschappijen, gebruiken ETF’s hun eigen mening en visie te vertalen in een beleggingsportefeuille.

Uit onderstaande figuur blijkt dat ondanks het succes van indexbeleggen de jaarlijkse handelsvolumes op de aandelenmarkten de afgelopen tien jaar op een vergelijkbaar niveau zijn gebleven. Dit geeft aan dat markten op grote schaal prijsvorming blijven faciliteren.

Naast het verhandelen van effecten op beurzen zijn er ook andere manieren die ervoor zorgen dat nieuwe informatie wordt verwerkt in koersen. Ondernemingen kunnen bijvoorbeeld de koersen beïnvloeden door aandelen uit te geven en aandelen in te kopen. Alleen al in 2018 waren er wereldwijd 1.633 beursintroducties, 3.492 biedingen en 4.148 aandeleninkopen. Ook de derivatenmarkten helpen om nieuwe informatie op te nemen in marktprijzen, aangezien de prijzen van deze financiële instrumenten gekoppeld zijn aan de prijzen van onderliggende aandelen en obligaties. Op een gemiddelde dag in 2018 handelden marktdeelnemers meer dan 1,5 miljoen optiecontracten en $ 225 miljard aan aandelenfutures. 

Hypothese in de praktijk

Empirisch bewijs suggereert dus dat de opkomst van indexbeleggen de prijsvorming van marktprijzen niet vestoort. Maar stel nu eens voor dat dit argument onjuist is en dat er wel sprake is van onjuiste marktprijzen. Al die actieve partijen zouden hiervan moeten kunnen profiteren, toch? Dat zou zich moeten vertalen in betere rendementen voor deze beleggers. Uit de data blijkt echter dat dit niet het geval is. In onderstaande grafiek heb ik het percentage actief beheerde beleggingsfondsen weergegeven dat in staat is geweest, gemeten over een periode van drie jaar, de index te verslaan. 

Percentage Niet-Index Aandelenfondsen dat beter presteert dan driejaars voortschrijdende periode, 2004-2018

Geen uniformiteit in rendementen

Het laatste argument waarom indexbeleggen marktprijzen niet verstoren is de volgende. Als index-gerelateerde beleggingsfondsen de prijzen zouden beïnvloeden, dan zou je mogen verwachten dat het rendement van de onderliggende effecten in de index meer gelijkmatig zouden presteren. Alle onderliggende effecten worden namelijk gezamenlijk gekocht en verkocht. Als we de S&P 500-index als voorbeeld nemen, zien we dit verschijnsel echter niet terug.

Uit onerstaande figuur blijkt dat in 2008, een jaar met grote netto-uitstromen en een indexrendement van -37%, het rendement van de onderliggende aandelen varieerde van 39% tot -97%. 

De enorme spreiding in rendementen zien we ook in 2017, een jaar met grote netto-instromen en een positief indexrendement van 21,8%, het rendement van de onderliggende aandelen varieerde van 133,7% tot -50,3%. We verwachten ook dat deelnemers met een vergelijkbare weging in traditionele marktkapitalisatie indices een vergelijkbaar rendement zouden hebben. In 2017 kwamen Amazon en General Electric respectievelijk uit met respectievelijk 56,0% en -42,9%, ondanks dat ze goed waren voor ongeveer 1,5% van de S & P 500-index.

Conclusie

Ondanks de toegenomen populariteit van index-gerelateerde beleggingsfondsen toont de data aan dat markten nog steeds efficiënt werken. Dit is goed voor beleggers om te weten. Veel partijen gebruiken namelijk het argument dat index-beleggen koersen zou verstoren juist om hun actieve oplossingen te promoten. U weet nu beter. 

Disclaimer.

Rendementen uit het verleden zij geen garantie voor de toekomst. 

Jan de Vries

Jan is founding partner van EBI Capital. Binnen EBI Capital is Jan verantwoordelijk voor de wetenschappelijk onderbouwde beleggingsfilosofie.

jan@ebicapital.nl
06 – 46 44 51 48

Heb je vragen of wil je reageren op dit artikel? Schroom niet om contact met ons op te nemen!