Harry Markowitz, Nobelprijswinnaar en pionier van de Modern Portfolio Theory is gestorven

Harry M. Markowitz, een econoom die een revolutie in de financiële wereld teweegbracht door het traditionele denken over het kopen van aandelen op zijn kop te zetten, en die in 1990 de Nobelprijs voor economische wetenschappen won voor zijn baanbrekende werk, is op donderdag overleden in San Diego. Hij was 95 jaar oud.

Het overlijden, in een ziekenhuis, werd veroorzaakt door longontsteking.

Totdat Dr. Markowitz ten tonele verscheen, ging de beleggingswereld ervan uit dat de beste strategie op de aandelenmarkt simpelweg was om de aandelen van een groep bedrijven te kiezen waarvan werd gedacht dat ze de beste vooruitzichten hadden.

Maar in 1952 publiceerde hij zijn proefschrift “Portfolio Selection”, waarmee hij deze gezonde benadering omver wierp met wat bekend werd als de moderne portefeuilletheorie, algemeen bekend als M.P.T. De kern van zijn onderzoek was gebaseerd op de basisrelatie tussen risico en beloning. Hij toonde aan dat het risico in een portefeuille minder afhankelijk is van de risico’s van de individuele aandelen en andere activa dan van hun onderlinge verhoudingen. Het was de eerste keer dat de voordelen van diversificatie waren gecodificeerd en gekwantificeerd, met behulp van geavanceerde wiskunde om correlaties en afwijkingen van het gemiddelde te berekenen.

Deze baanbrekende inzichten en de daaruit voortvloeiende gevolgen hebben nu alle aspecten van vermogensbeheer doordrongen, en maar weinig professionals zijn onbekend met zijn werk.

“De moderne portefeuilletheorie is vanuit de academische wereld doorgedrongen tot de mainstream van het beleggingsbeheer, of van toga naar stad”, zei Robert Arnott, CEO van Research Associates, een groot beleggingsbeheerbedrijf in Newport Beach, Californië, in een video-interview met Dr. Markowitz.

Toen Dr. Markowitz een van zijn collega’s hoorde praten over hoe zijn werk “een proces” had gebracht in wat tot de jaren 1950 “willekeurige” samenstelling van institutionele portefeuilles was geweest, wist hij dat hij zijn reputatie als de vader van de moderne portefeuilletheorie verdiende, zo zei hij.

“Dat moment was een van die momenten waarop je kippenvel krijgt”, zei hij. “Ik begreep wat ik had gestart.” In 1999 noemde de financiële krant Pensions & Investments hem “man van de eeuw”.

Verwant werk op het gebied van beleggingen zorgde ervoor dat Dr. Markowitz werd beschouwd als een pionier op het gebied van gedragseconomie, de studie van hoe mensen keuzes maken in praktijksituaties, zoals bij het kopen van verzekeringen of loterijtickets.

Hij besefte dat de pijn van verlies meestal groter is dan de vreugde van vergelijkbare winst, en vond het belangrijk om te weten hoe een gok wordt gepresenteerd in termen van mogelijke uitkomsten en de omvang van de inzet.

Dr. Markowitz verwierf bekendheid in twee andere vakgebieden. Hij ontwikkelde “sparse matrix”-technieken voor het oplossen van zeer grote wiskundige optimalisatieproblemen – technieken die nu standaard zijn in productiesoftware voor optimalisatieprogramma’s. En hij ontwierp en superviseerde de ontwikkeling van Simscript, dat wordt gebruikt voor het programmeren van computersimulaties van systemen zoals fabrieken, transport en communicatienetwerken.

In 1989 ontving Dr. Markowitz de John von Neumann Theory Prize van de Operations Research Society of America voor zijn werk op het gebied van portefeuilletheorie, sparse matrix-technieken en Simscript.

Zijn focus lag altijd op het toepassen van wiskunde en computers op praktische problemen, met name op het gebied van ondernemen onder onzekere omstandigheden. “Ik ben geen eenmalige Nobelprijswinnaar – die slechts één ding doet”, zei Dr. Markowitz in een interview voor dit overlijdensbericht in 2014. Hoewel hij destijds 87 jaar oud was, was hij bezig met een monumentale analyse van risico en rendement van effecten.

Het baanbrekende artikel uit 1952, in The Journal of Finance, werd uitgebreid tot zijn bekendste werk, “Portfolio Selection: Efficient Diversification of Investments”, in 1959.

Harry Max Markowitz werd geboren op 24 augustus 1927 in Chicago, als enig kind van Morris en Mildred Markowitz, die een kleine kruidenierswinkel hadden. Op de middelbare school begon hij de oorspronkelijke werken van Darwin en klassieke filosofen zoals René Descartes en David Hume te lezen. Financieel gezien lag het werk van Hume ten grondslag aan het gezegde dat het verleden geen leidraad is voor de toekomst.

Hij ging verder op dit pad in een tweejarig bachelorprogramma aan de Universiteit van Chicago, waar hij onder meer geïnspireerd werd door Hume’s focus op de onzekerheid van kennis, en besloot economie te gaan studeren.

Het was tijdens zijn studie aan de universiteit, waar hij les kreeg van Milton Friedman en andere vooraanstaande economen, dat een toevallig gesprek over mogelijke proefschriftonderwerpen leidde tot zijn werk waarin hij wiskundige methoden toepaste op de aandelenmarkt. De basisconcepten van de portefeuilletheorie kwamen bij Dr. Markowitz op een middag in de bibliotheek, terwijl hij een beleggingsboek van de econoom John Burr Williams las. “Williams stelde voor dat de waarde van een aandeel gelijk moet zijn aan de contante waarde van zijn toekomstige dividenden”, schreef Dr. Markowitz in een beknopte autobiografie voor het Nobelcomité. “Aangezien toekomstige dividenden onzeker zijn, interpreteerde ik Williams’ voorstel als het waarderen van een aandeel op basis van zijn verwachte toekomstige dividenden.”

Maar als beleggers alleen geïnteresseerd waren in de verwachte waarden van effecten, redeneerde hij, dan impliceerde dat dat de beste, of geoptimaliseerde, portefeuille zou bestaan uit het meest aantrekkelijke aandeel.

“Dit wist ik, was niet de manier waarop beleggers handelden of zouden moeten handelen”, concludeerde hij. “Beleggers diversifiëren omdat ze zich zorgen maken over risico, evenals rendement.” Hij ging aan de slag om de relaties tussen een diverse reeks aandelen te meten om de meest efficiënte portefeuille samen te stellen, en om in kaart te brengen wat hij een “frontier” noemde, waar geen extra rendement kan worden verkregen zonder ook het risico te verhogen.

Bij de RAND Corporation, tijdens periodes in de jaren 1950 en 1960, werkte Dr. Markowitz aan praktische problemen in de Amerikaanse industrie die de ontwikkeling van simulatiemethoden vereisten; hij creëerde de programmeertaal Simscript om de programmeertijd te verkorten.

Hij werkte vervolgens voor IBM en General Electric, waar hij modellen van productiebedrijven ontwikkelde. In 1962 mede-oprichtte hij het California Analysis Center Incorporated, een softwarebedrijf dat later CACI International zou worden.

Dr. Markowitz’s eerste twee huwelijken, met Luella Johnson en Gloria Hardt, eindigden in echtscheiding. In 1970 trouwde hij met Barbara Gay. Zij overleed in 2021.

Mr. Markowitz wordt overleefd door twee kinderen uit zijn eerste huwelijk, Susan Ulvestad en David Markowitz; twee uit zijn tweede huwelijk, Laurie Raskin en Steven Markowitz; de zoon van zijn vrouw uit een eerdere relatie, James Marks; 13 kleinkinderen; en meer dan een dozijn achterkleinkinderen. Hij woonde in San Diego. In 1968 begon Dr. Markowitz een succesvol hedgefonds, Arbitrage Management Company, dat gebaseerd was op M.P.T. en naar verluidt het eerste was dat zich bezighield met geautomatiseerde arbitragehandel.

Dr. Markowitz was hoogleraar aan het Baruch College van de City University of New York toen hij de Nobelprijs voor economische wetenschappen ontving, samen met Merton H. Miller en William F. Sharpe.

Hij doceerde ook aan de faculteiten van Rutgers University, de Wharton School van de Universiteit van Pennsylvania, de Universiteit van Californië in Los Angeles en uiteindelijk aan de Rady School of Management van de Universiteit van Californië, San Diego.

Het werk van Markovitz heeft een grote impact gehad op ons werk en de wijze waarop wij naar beleggen kijken.