Voor veel beleggers is indexbeleggen de standaardmanier geworden om toegang te krijgen tot de brede markt. Het is echter tijd om deze aanpak eens kritisch onder de loep te nemen.
De afgelopen 50 jaar was indexbeleggen een goede stap vooruit. Beleggers stapten massaal over van dure en geconcentreerde actieve strategieën naar een meer gespreide en goedkope optie.
Nu er biljoenen dollars in indexfondsen zijn geïnvesteerd, worden de nadelen echter steeds duidelijker. Indexfondsen zijn misschien niet zo passief of goedkoop als ze lijken. Hun rigide manier van handelen – puur gericht op het minimaliseren van de tracking error (de afwijking ten opzichte van een benchmark) – kan een prestatierem veroorzaken. Dit zijn kosten die je niet terugziet in de vaste vergoedingen.
De wetenschap van beleggen staat niet stil. Als belegger zou je betere oplossingen moeten eisen die aansluiten bij jouw doelen.
Een Index Is Niet “De Markt”
Veel mensen denken dat een index synoniem is met “de markt”. Een snelle blik op indexen die dezelfde categorie volgen, vertelt echter een ander verhaal.
Laten we kijken naar de brede aandelenindexen van grote aanbieders als MSCI, FTSE en S&P. In ontwikkelde markten (buiten de VS) was het gemiddelde jaarlijkse rendementsverschil (van de beste tot de slechtste) tussen deze drie aanbieders de afgelopen twee decennia 100 basispunten (1,0%). In opkomende markten liep dit verschil zelfs op tot 270 basispunten (2,7%).¹ Dat zijn enorme verschillen.
Dus, welke index is dan “de markt”? Geen enkele.
Indexrendementen verschillen omdat ze worden ontworpen door mensen (soms in indexcomités) die beslissingen nemen over marktdekking, welke effecten worden toegelaten en hoe vaak er wordt herwogen. Dit zijn allemaal actieve keuzes die jouw rendement beïnvloeden.
Een Gemakkelijk Doelwit: De Verborgen Kosten
De achilleshiel van indexbeleggen is het ‘uitgever-volger-model’. Een indexaanbieder (de uitgever) publiceert welke aandelen je moet volgen, in welke hoeveelheden en op welk tijdstip. Vervolgens moeten aparte partijen – de indexbeheerders (de volgers) – precies die aandelen kopen en verkopen.
Dit betekent dat indexfondsen de neiging hebben om massaal dezelfde dingen op hetzelfde moment te kopen en te verkopen. Dit creëert een enorme vraag naar liquiditeit die waarde kan vernietigen voor jou als belegger.
Deze ‘herwegingsmomenten’ (wanneer aandelen aan een index worden toegevoegd of eruit gehaald) trekken extreem veel handel aan. Het gemiddelde dagvolume voor deze aandelen stijgt in de dagen en weken erna vaak met 20x tot 50x.² Indexbeheerders staan hierdoor op een aanzienlijke achterstand. Het is immers voor geen enkele professionele belegger voordelig om zijn transacties publiekelijk van tevoren aan te kondigen.
Wanneer indexaanbieders deze wijzigingen publiek maken, springen slimme handelaren (zoals hedgefondsen) hierop in. Zij anticiperen op de transacties en drijven de prijzen op voordat de indexfondsen moeten kopen, en omlaag voordat ze moeten verkopen.
Gekeken over de tien jaar tot en met december 2023, weken de prijzen van aandelen die werden toegevoegd aan of verwijderd uit grote indexen gemiddeld 3% tot 4% af ten opzichte van de andere aandelen in de index.³
Het gevolg: indexfondsbeheerders kopen systematisch hoog en verkopen laag. Dit creëert een prestatierem (performance drag) voor zowel het indexfonds als de index zelf.
Deze handelskosten – die afhangen van de specifieke index en hoeveel vermogen die index volgt – kunnen je net zoveel kosten als de vaste kostenratio (expense ratio). Dit betekent dat de totale kosten van een indexfonds wel twee keer zo hoog kunnen zijn als je denkt.
Waarom zie je deze verborgen kosten nooit? Als je (zoals de meeste beleggers) dezelfde index gebruikt voor je belegging én als benchmark (je vergelijkingsmaatstaf), vallen deze kosten weg.
Hoe dat kan? De handelskosten zitten niet in de kostenratio (dus daar zie je ze niet). En ze beïnvloeden zowel jouw belegging als de index zelf (dus je ziet ze ook niet terug in de tracking error). Dit creëert verborgen kosten voor beleggers.
Het is alsof je een hardloopwedstrijd rent en alleen je eigen tijd weet. Je kunt je prestatie misschien vergelijken met je persoonlijk record, maar je weet niet of je tijd goed of slecht was vergeleken met de andere lopers. Professionele lopers worden niet beloond voor het verbeteren van hun record; ze worden beloond voor het verslaan van anderen.
Het Gevaar van ‘Stijlverloop’ (Style Drift)
Geconcentreerde, vooraf aangekondigde handel is niet het enige probleem van rigide indexbeleggen. Het te weinig herwegen brengt ook het risico van ‘stijlverloop’ met zich mee. De kenmerken van effecten veranderen elke dag. Een indexstrategie die zich richt op ‘small caps’ of ‘value’ kan een sterke periode van outperformance volledig mislopen, simpelweg omdat het vasthoudt aan een verouderde lijst met aandelen.
Sterker nog, elke nieuwe euro die je inlegt, gaat óók naar die verouderde lijst, wat het probleem verergert. Zelfs de volgende herweging lost dit misschien niet op, omdat veel indexen tegenwoordig geleidelijke overgangen hanteren om de turnover (het verloop) te beperken. Het neveneffect daarvan is: nog meer stijlverloop.
Een Betere Aanpak: Laat Je Geld Harder Werken
Aangezien indexen niet “de markt” zijn, is de vraag: is het minimaliseren van de tracking error ten opzichte van een specifieke index wel het juiste doel voor jouw passieve portefeuille?
Bij EBI Capital vinden we van niet. Het doel moet zijn om je passieve beleggingen harder voor je te laten werken. Bepaal hoeveel tracking error je acceptabel vindt, en streef daarbinnen naar een hoger rendement.
Een systematisch, maar flexibel implementatieproces kan binnen 25 tot 75 basispunten tracking error van een brede marktindex blijven. Tegelijkertijd gebruikt het actuele marktinformatie om hogere verwachte rendementen na te streven, risico’s te beheren en kosten te beheersen.⁴
Nu er tientallen biljoenen in indexfondsen zitten, begrijpen steeds meer institutionele beleggers dat lage beheerkosten niet hetzelfde zijn als lage totale kosten. Zelfs een ogenschijnlijk kleine verbetering in het nettorendement betekent onderaan de streep écht geld.