Waarom een hoge koers vaak nóg aantrekkelijker lijkt – en hoe verhalen ons verleiden
Je zou denken: als een belegging duurder wordt, is de rek er wel uit. Logisch toch? Hoe hoger de prijs vandaag, hoe minder rendement er morgen overblijft. Maar in de praktijk zie je vaak het tegenovergestelde: zodra koersen stijgen, worden beleggingen juist populairder. Mensen stappen juist in op het moment dat iets al fors in waarde is gestegen.
Waarom doen we dat toch steeds weer?
Wie houdt er nou niet van een goed verhaal?
Verhalen over tegenslag en doorbraak, hoop en succes. Hoe beter de verteller, hoe sterker we worden meegesleept.
Verhalen verkopen. Ze grijpen onze aandacht, vaak zonder dat we het doorhebben. En ze wegen zwaarder op ons oordeel dan we willen toegeven. Ook als ze weinig met de feiten te maken hebben. Verhalen geven richting in een chaotische wereld. Maar juist dát maakt ze gevaarlijk voor beleggers.
We zijn geneigd willekeurige of beperkte informatie om te zetten in een samenhangend verhaal. Een koers stijgt? Dan zoeken we een verklaring die logisch klinkt. Het liefst eentje met een held of heldin in de hoofdrol.
Het verhaal wordt sterker naarmate de prijs stijgt
Een stijgende koers leidt tot een goed beleggingsresultaat, dat vervolgens leidt tot een aantrekkelijk verhaal – en dat verhaal trekt weer nieuwe beleggers aan, die de prijs verder opdrijven. Zo ontstaat een feedback loop: waardestijging leidt tot vertrouwen, vertrouwen leidt tot instroom, instroom leidt tot verdere waardestijging. Enzovoort.
Neem de Amerikaanse aandelenmarkt. De afgelopen tien jaar heeft deze het uitzonderlijk goed gedaan. Maar een groot deel van die outperformance kwam niet door hogere winsten, maar doordat beleggers simpelweg bereid waren meer te betalen voor dezelfde winsten – de waarderingen liepen op. Het idee van “Amerikaanse uitzonderlijkheid” werd deels geboren uit deze feedback loop: hoe hoger de koers, hoe sterker het verhaal dat het wel écht beter moet zijn dan de rest van de wereld.
Hetzelfde zagen we bij Bitcoin, Tesla en de ARK Innovation ETF. In elk geval werden verhalen achteraf gebruikt om koersstijgingen te verklaren, terwijl juist die stijging de voedingsbodem was voor het verhaal.
Maar: elke feedback loop kent grenzen. De kracht van die grens hangt af van hoeveel ‘waarderingsanker’ een belegging heeft:
-
Heeft het een kasstroom of andere fundamentele waardering?
-
Zijn die kasstromen contractueel of beperkt?
-
Heeft het een einddatum of is het eeuwigdurend?
Een obligatie met een vaste looptijd en een rente van 3% heeft een sterk anker. De waarde kan maar beperkt schommelen. Een aandeel daarentegen heeft een zwakker anker: er is een verwachting van winst, maar een beperkte limiet op hoeveel beleggers daarvoor willen betalen. Goud en crypto hebben zelfs géén anker. Ze keren niets uit, hebben geen einddatum, en de prijs is het verhaal. Hoe meer de prijs stijgt, hoe geloofwaardiger het wordt.
En dat kan gevaarlijk zijn. Want als het vertrouwen wegvalt, werkt de feedback loop ook andersom.
Waarom geloven we zulke verhalen toch steeds?
Het zit diep in onze natuur. Verhalen geven structuur aan de wereld. Ze maken het ingewikkelde begrijpelijk. We willen een held, een oorzaak, een duidelijke lijn. In plaats van cijfers en onzekerheid krijgen we houvast.
Daar komt bij dat emotie altijd sneller werkt dan ratio. Ons brein reageert eerder op een pakkend verhaal dan op een droge analyse. Een artikel over één huiseigenaar die zijn hypotheek niet meer kan betalen wordt sneller gedeeld dan een rapport over de gemiddelde vermogenspositie in Nederland.
We trekken conclusies op basis van een enkele ervaring, een artikel, of een goed verteld verhaal. En dat kan ons misleiden.
Denk aan recente beleggingsverhalen: “Value-beleggen is dood”, “Goud is de enige veilige haven”, of “AI-aandelen gaan alles overnemen”. Sommige van deze verhalen zijn gebaseerd op een kern van waarheid. Maar vaak is het die waarheid die wordt uitvergroot tot iets absoluuts.
Wat kun je hier als belegger mee?
Vraag jezelf bij elk verhaal af:
-
Is dit gebaseerd op feiten of op emotie?
-
Klinkt het te goed om waar te zijn?
-
Heb ik de andere kant van het verhaal bekeken?
Bij EBI Capital geloven we niet in hypes, maar in cijfers. Wij bouwen portefeuilles op basis van data, wetenschappelijke inzichten en spreiding. Geen impuls, geen onderbuikgevoel. Want op de lange termijn loont een nuchtere aanpak meer dan een meeslepend verhaal.
Zoals een bekende Nederlandse belegger eens zei: “Een goed verhaal is gratis, maar kan je duur komen te staan.”
Dus de volgende keer dat je denkt: “Hier moet ik bij zijn”, stel jezelf dan de vraag: geloof ik in het verhaal óf in de waarde?
En vergeet nooit: verhalen zijn verleidelijk. Maar rendement komt niet uit een mooi verhaal — het komt uit discipline, spreiding en geduld.
Jan de Vries
Jan is founding partner van EBI Capital. Binnen EBI Capital is Jan verantwoordelijk voor de wetenschappelijk onderbouwde beleggingsfilosofie.
jan@ebicapital.nl
06 – 46 44 51 48
Heb je vragen of wil je reageren op dit artikel? Schroom niet om contact met ons op te nemen!